گفتگوی اختصاصی ایران با مدیر کل محیط زیست مازندران

مدیر کل سازمان حفاظت از محیط زیست مازندران ، آلودگی هوا در این استان را مایه تعجب مدیران و شهروندان مازندرانی دانست. 
محمدرضا کنعانی در همین رابطه به روزنامه ایران گفت: هیچ  وقت فکر نمی‌کردیم روزی برسد که هوای مازندران آنقدر آلوده شود که به مرحله اضطرار برسد. او این اتفاق  را ناشی از عوامل داخلی و خارجی دانست و افزود: فعایت‌هایی در سطح استان انجام می‌شود که به عنوان منابع آلوده‌کننده ثابت شناخته شده‌اند و شعاع عملکردی گسترده‌ای دارند. 
مثل مازوت سوزی در برخی صنایع مازندران که تبعات میزان مصرف بالای آنها ، پهنه وسیعی از استان را در برمی‌گیرد و یا معادنی که در آنها برداشت به صورت غیراصولی انجام می‌شود و گرد و غبار زیادی تولید می‌کنند. همچنین واحدهای تولید محصولات فرآوری شده که ملاحظات لازم را رعایت نمی‌نمایند. به این موارد باید آلودگی ناشی از وسایط نقلیه را هم افزود. به خصوص در ایام پایانی هفته که به دلیل هجوم مسافران ، سیل عظیمی از خودروها وارد مازندران شده و به آلودگی هوا می‌افزاید.
کمبود بارندگی ، تشدید کننده آلودگی هوا
کنعانی ، شرایط جوی نامساعد و کمبود بارندگی را عامل تشدید کننده آلودگی هوا معرفی کرد و اظهار داشت: میزان بارندگی در مازندران در پاییز امسال بسیار کم بود و همین امر موجب تشدید آلایندگی هوا شد تا جایی که عموم شهروندان این آلودگی را به چشم دیدند. 
ما منشاء گرد و غبار جدی در استان نداریم اما گرد و غبار از منابع خارج از استان وارد مازندران می‌شود. متاسفانه تالاب میانکاله در معرض خطر جدی خشک شدن قرار دارد و می‌تواند به یک کانون فرسایشی تولید گرد و غبار تبدیل شود. در حال حاضر 24 هزار هکتار از مساحت 55 هزار هکتاری تالاب میانکاله خشک شده و اگر اقدامات پیشگرانه صورت نگیرد ، این تالاب به کانون ریزگرد بدل خواهد شد. 
او در ادامه یادآور شد: سه روش تشخیصی برای تعیین میزان آلایندگی هوا وجود دارد. روش اول بازدیدهای میدانی و مشاهدات بصری است که در چند روز گذشته بارها توسط همکاران ما انجام شده است. روش دوم ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا هستند که در سال گذشته و از محل اعتبارات اداره کل حفاظت از محیط زیست ، دو ایستگاه ، مجهز به این سیستم شدند و روش سوم مشاهده تصاویر ماهواره‌ای است که به ما کمک می‌کند وضعیت هوا را بهتر رصد کنیم. 
این مقام مسوول از انجام اقدامات کوتاه‌ مدت ، میان مدت و بلندمدت در مازندران خبر داد و تصریح کرد: در شرایط آلودگی هوا ، انجام اقدامات کوتاه‌مدت و سریع برای تامین سلامتی شهروندان لازم و ضروری است. اقدامات بلندمدت ، شامل ارزیابی‌ها و نظارت‌های سرزمینی است که در حوزه فعالیت واحدهای صنعتی و معادن صورت می‌پذیرد. 
انجام فعالیت‌های ترویجی برای جلوگیری از آتش‌زدن کاه و کلش توسط کشاورزان یکی دیگر از اقدامات پیشگیرانه است. 
محمدرضا کنعانی ، اداره کل حفاظت از محیط زیست را یک دستگاه پاسخگو معرفی کرد و افزود: ما یک دستگاه اجرایی نیستیم بلکه یک دستگاه نظارتی و حاکمیتی هستیم که تکالیف سایر دستگاه‌های اجرایی را در حفاظت از محیط زیست مشخص کرده و بر اجرای آنها نظارت می‌کنیم. 
محرز شدن قصور فنی در تلف شدن شیر الیمالات 
او در رابطه با تلف شدن دو قلاده شیر و یک قلاده ببر در مجموعه تفریحی الیمالات گفت: پارک حیات وحش مایا که به نام الیمالات شناخته می‌شود ، مجموعه‌ای برای نگهداری از گونه‌های گربه‌سان در حیات وحش است که از اداره کل حفاظت از محیط زیست مجوز گرفته و پروانه بهداشتی آن نیز توسط سازمان دامپزشکی مازندران صادر شده است. متاسفانه سه قلاده از گربه‌سانان این پارک تلف شد که تلف شدن شیر در روزهای اخیر اتفاق افتاده است. در بررسی‌های به عمل آمده ، قصور فنی در تلف شدن شیر کاملا محرز شده و نشان می‌دهد مسوول فنی این پارک در انجام تکالیف بهداشتی خود کوتاهی کرده است.  
کنعانی ادامه داد: ما از سازمان دامپزشکی مازندران درخواست کردیم به این موضوع رسیدگی کند و اگر قصور مسوول فنی ثابت شود با این مجموعه برخورد قضایی خواهد شد. در رابطه با تلف شدن ببر هم ما به محض اینکه اطلاع پیدا کردیم حیوان در شرایط جسمی مناسبی نیست به محل رفتیم که متاسفانه این گربه‌سان تلف شده بود. 
علی‌رغم شایعاتی که در فضای مجازی دست به دست می‌شود در کالبدشکافی مشترکی که توسط اداره کل دامپزشکی استان و دامپزشک معتمد ما انجام شد ، علت تلف شدن ببر مسمومیت اعلام نشد. ما برای اعلام دلیل واقعی این اتفاق فقط به مرجع قانونی که سازمان دامپزشکی مازندران است ، استناد می‌کنیم. 
پسماند ، ابر بحران استان‌های شمالی
مدیر کل اداره حفاظت از محیط زیست مازندران در خصوص پسماند و نقش شهرداری‌ها در ساماندهی این معضل قدیمی استان ، گفت: 
متاسفانه مسئله پسماند در مازندران از مرز چالش عبور کرده و به یک ابر بحران در استان‌های شمالی تبدیل شده است. وضعیت فعلی مدیریت پسماند در مازندران اصلا خوب نیست و اگر استاندار به مسئله پسماند ورود پیدا نمی‌کرد و این موضوع به اولویت اول استان تبدیل نمی‌شد ، شرایط از وضعیت موجود هم بدتر بود. اگر ما در این دوره و با حضور دکتر یونسی نتوانیم پسماند مازندران را مدیریت کنیم در هیچ دوره دیگر هم نخواهیم توانست اینکار را انجام دهیم. 
محمدرضا کنعانی ضمن اشاره به پیگری‌های استاندار مازندران و برگزاری جلسات منظم و هفتگی ایشان ، از توسعه سیستم‌های اجرایی و وارد مدار شدن پهنه‌های عملیاتی اداره کل حفاظت از محیط زیست خبر داد و تصریح کرد: توسعه و بهسازی سیستم‌های تصفیه زباله و فاضلاب شهری یکی از تاثیرگذارترین اقداماتی است که در این راستا انجام شده است. ما امیدواریم با مجموعه اقدامات صورت گرفته ، 70 درصد مشکلات پسماند را حل نماییم. در کنار این اقدامات ، ترویج ، آموزش و آگاهی‌بخشی به شهروندان و روستاییان نقش مهمی در مدیریت پسماند ایفا می‌کند. 
تفکیک زباله در 1700 روستای مازندران
او در ادامه یادآور شد: تفکیک زباله از مبدا با اتکا به خود روستاییان و بدون واگذاری به بخش خصوصی ، اولین راهکار در زمینه مدیریت پسماند است. خوشبختانه اجرای این طرح در 1700 روستای مازندران آغاز شده و بنا به گزارشات حاصله ، 25 درصد از میزان زباله تولید شده در روستاها کاهش یافته است. به موازات اینکار ، عملیات احداث و راه‌اندازی مراکز پردازش زباله ، تهیه کود کمپوست و تصفیه‌خانه‌های شیرابه و فاضلاب در حال انجام است. 
کنعانی در ارتباط با وضعیت تالاب‌های مازندران به روزنامه ایران گفت: همه تالاب‌های مازندران از اهمیت زیادی برخوردارند و تالاب میانکاله به دلیل ثبت شدن در کنوانسیون بین‌المللی رامسر، اهمیت ویژه‌ای دارد. متاسفانه به دلیل تغییرات اقلیمی و افزایش دمای زمین ، تبخیر آب در سطح دریای خزر نسبت به دو دهه پیش افزایش چشمگیری یافته و دمای آب دریای خزر نسبت به دوره صد ساله گذشته ، 5/1 درجه بالاتر رفته است. این در حالیست که ورودی‌های دریای خزر افزایش پیدا نکرده و با برداشت‌های بی‌رویه از رودخانه ولگا که بزرگترین تامین کننده آب دریای خزر به شمار می‌رود ، میزان ورودی آن کاهش یافته است. در حال حاضر بیلان دریای خزر منفی است و همین امر باعث پایین رفتن تراز دریای خزر به میزان 10 تا 20 سانتیمتر در سال می‌شود. 
تالاب میانکاله در معرض خطر خشک شدن 
او خاطرنشان کرد: تالاب میانکاله یکی از تالاب‌های مهم ساحلی مازندران به شمار می‌رود که حیات آن به دریای خزر وابسته است. هر چقدر تراز آب دریای خزر پایین‌تر برود ، تراز آب این تالاب هم کاهش پیدا می‌کند.
در حال حاضر 24 هزار هکتار از مساحت این تالاب خشک شده که اگر زودتر به داد آن نرسیم در آینده‌ای نزدیک به کانون فرسایش بادی و تولید گرد و غبار تبدیل خواهد شد. 
این مقام مسوول از اخذ مصوبات ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور برای حفظ حیات میانکاله خبر داد و تصریح کرد: در این مصوبات 16 اقدام مداخله‌ای پیش‌بینی شده که لایروبی تالاب آشوراده یکی از آنهاست. با اینکار آب دریا وارد تالاب میانکاله می‌شود. این کانال تا تراز منفی 29 ، قابلیت تبادل آب را دارد و مابقی باید از طریق تغذیه مصنوعی تامین شود. خوشبختانه مطالعات فاز شناخت و امکان‌سنجی تغذیه مصنوعی توسط سازمان حفاظت از محیط زیست استان انجام شده و سال گذشته به تصویب ستاد ملی هماهنگی تالاب‌ها رسیده است. 
در حال حاضر نیز وزارت نیرو و شرکت آب‌نیرو در حال انجام مطالعات فاز اجرایی این طرح هستند که امیدواریم هر چه زودتر به نتیجه برسد.  
محمدرضا کنعانی با تاکید بر اینکه مابقی اقدامات مداخله‌ای باید به موازات این اقدام صورت پذیرد ، افزود: سیستم‌های تصفیه فاضلاب شهری باید در سکونتگاه‌های شهری و حوزه آبریز تالاب‌ها مستقر شوند تا بتوانیم آب تصفیه شده را در حد استانداردهای قابل پذیرش وارد تالاب‌ها کنیم. 
ما باید به سمت بهره‌وری درست و کشاورزی مدرن حرکت کنیم تا در مصرف آب صرفه‌جویی گردد. مجموعه این اقدامات در کنار هم کمک می‌کند که حیات تالاب‌ها حفظ شود و امیدواریم با پیگیری‌های استاندار و پیگیری‌هایی که در سطوح ملی انجام می‌شود و کمک و همراهی مردم ، تالاب‌های مازندران از خشک شدن کامل در امان بمانند. 
معادن کوهی ، مهمترین آلاینده‌های‌ رودخانه‌های مازندران
او فعالیت‌های معدنی را از دیگر عوامل آلوده کننده محیط زیست مازندران دانست و افزود: معادن کوهی و واحدهای فرآوری آنها که در قالب سنگ‌شکن فعالیت می‌کنند از مهمترین آلاینده‌های رودخانه‌های مازندران به شمار می‌روند. بیشترین معادن مازندران در محورهای هراز ، بلده ، مرزن‌آباد و خطیرکوه متمرکز شده‌اند و واحدهای فرآوری آنها نیز در همین محورها مستقر هستند. کنعانی ادامه داد: اگر در این معادن ، برداشت به صورت اصولی و پلکانی انجام شود با آلودگی کمتری همراه خواهد بود اما اگر این برداشت به صورت غیراصولی و در نتیجه انفجارهای پی‌درپی انجام شود ، ریزش‌های حاصل ، موجب آلودگی محیط زیست می‌گردد. متاسفانه غالب برداشت‌های معادن مازندران به صورت غیراصولی انجام می‌شود و متولی آن نیز دستگاه دیگری است. 
او همچنین یادآور شد: فعالیت سنگ‌شکن‌ها موجب آلودگی هوا و پساب تولید شده در معادن می‌شود. مدیران و سرمایه‌گذاران معادن موظفند دستگاه‌های سنگ‌شکن را بپوشانند و با نصب سیستم مه‌پاش از انتشار گرد و غبار در منطقه جلوگیری نمایند. خیلی از معادن در اینباره اقدام کرده‌اند اما بسیار ناقص و محدود عمل کرده‌اند. استانداری و دادستانی بازدیدهای مکرری از معادن استان داشته‌ و دستورات لازم را نموده‌اند. اداره کل حفاظت از محیط زیست مازندران در صورت مشاهده هر گونه تخلف ، اقدامات قانونی را انجام خواهد داد. 
مدیر کل اداره حفاظت از محیط زیست مازندران ، آلودگی پساب معادن را از دیگر عوامل آلاینده‌ رودخانه‌های مازندران توصیف کرد و اظهار داشت: پساب معادنی که دارای فرآیند شتشو هستند ، منابع پذیرنده را آلوده می‌کند. در حال حاضر معادن استان به روش کاملا سنتی عمل می‌کنند و در حوضچه‌هایی که حتی بتنی نیستند پساب را جمع‌آوری کرده و رسوبات حاصل را به صورت عمدی یا غیرعمد در رودخانه‌ها تخلیه می‌نمایند. گاهی حوضچه‌ها پر می‌شوند و کارایی خود را از دست می‌دهند و اگر لایروبی هم شوند ، دپوی مجدد رسوبات در نزدیکی رودخانه بعد از بارندگی موجب آلودگی آب رودخانه‌ها می‌شود. 
پایش ماهانه فعالیت معادن 
محمدرضا کنعانی تاکید کرد: مدیریت محیط زیست در حوزه هوا و پساب معادن به صورت جدی در دستور کار اداره کل قرار گرفته است و کلیه معادن استان به صورت ماهانه مورد پایش قرار می‌گیرند. معادن مازندران اگر استانداردهای لازم را در حوزه هوا و پساب رعایت نکنند ، اخطار محیط زیستی دریافت می‌کنند و در لیست واحدهای آلاینده قرار می‌گیرند. او ادامه داد: هر واحدی که میزان آلایندگی آن از حد مجاز فراتر برود ، فعالیتش متوقف خواهد شد. با قوانین سختگیرانه فعلی ، بسیاری از معادن متقاعد شدند که سیستم‌های حفاظت از محیط زیست خود را ارتقا بدهند و از روش‌های نوین مدیریتی پساب استفاده نمایند. 
خوشبختانه 50 درصد از معادن محور هراز متعهد شدند که در یک بازه زمانی مشخص از روش‌های نوین مدیریت محیط زیستی استفاده کنند و نظارت ما در این زمینه بسیار جدی خواهد بود.